Powszechne występowanie chorób żył znacznie pogarsza komfort życia i zmusza ludzi do szukania pomocy lekarza. Z reguły schorzenia te dotyczą kończyn dolnych. Ocenia się, że w krajach uprzemysłowionych żylaki kończyn dolnych występują u 20-50% ludzi dorosłych a częstość ich występowania rośnie z wiekiem. Kobiety chorują 3 – 5 razy częściej niż mężczyźni. W warunkach prawidłowych odpływ krwi z kończyn dolnych umożliwiają skurcze mięśni podudzia, tzw. pompa mięśniowa oraz sprawne działanie zastawek żylnych.

Najczęściej występujące choroby żył:

1. żylaki kończyn dolnych,
2. zakrzepowe zapalenie żył
3. owrzodzenia żylakowate podudzi

Jakie dolegliwości powinny skłaniać pacjenta do poszukiwania pomocy lekarza?

-          uczucie ciężkich nóg pod koniec dnia

-          pajączki naczyniowe – teleangiektazje rozpieranie,

-          pobolewanie stóp i podudzi

-          obrzęki pojawiające się wieczorem

-          bolesne kurcze mięśniowe

Co zwiększa ryzyko zachorowania?

-          długotrwałe stanie, siedzenie – utrudnia odpływ krwi z nóg

-          nadwaga, otyłość, zaparcia, dźwiganie ciężarów poprzez wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego

-          nieodpowiednie ubranie – rajstopy, skarpetki, gorsety, spodnie muszą być odpowiednio dobrane, nie powinny być zbyt ciasne aby nie utrudniały krążenia krwi

-          obuwie – zbyt wysokie obcasy ograniczają ruchy stopy i łydki, co zmniejsza pracę mięśni łydek i ud – wysokie buty z obcisłą częścią górną utrudniają odpływ krwi

-          wysoka temperatura – gorące kąpiele, sauna, długotrwałe opalanie się, depilacja gorącym woskiem, ogrzewanie podłogowe -  rozszerzają żyły

-          długotrwałe podróże – bezruch podczas jazdy samochodem, koleją, lotu samolotem powoduje unieczynnienie „pompy mięśniowej”

-          leki – niektóre leki mogą nasilać dolegliwości chorób żył – wysokie dawki hormonów w niektórych pigułkach antykoncepcyjnych

-          ciąża – za powstawanie żylaków odpowiada mechaniczne utrudnienie odpływu krwi  z kończyn dolnych, obniżenie naturalnej aktywności fizycznej oraz czynniki  hormonalne

-          długotrwałe unieruchomienie – brak ruchu wywołany chorobą, urazem czy operacją może spowodować osłabienie „pompy mięśniowej”

-          skłonności genetyczne – powodem wystąpienia chorób żył mogą być także skłonności genetyczne ale można temu zapobiec lub złagodzić dolegliwości stosując się do zaleceń lekarza.

Jak postępować aby zmniejszyć ryzyko zachorowania?

1. dieta

-          unikanie pokarmów wzdymających i zapierających,

-          zmniejszenie wagi ciała

-          unikanie dymu tytoniowego

2. unoszenie kończyn

-          ułatwia odpływ krwi z nóg do serca

-          zaleca się aby kilkakrotnie w ciągu dnia unieść nogi na wysokość około 10cm ponad poziom tułowia

-          ułożenie nóg podczas snu 10-15cm powyżej poziomy tułowia

3. kąpiele

-          unikanie gorących kąpieli i upałów

-          zaleca się zakończenie każdej kąpieli chłodnym ale nie lodowatym prysznicem nóg, 10 sekund na każdą nogę rozpoczynając od stóp

-          „maszerowanie” w wannie w kilkucentymetrowej warstwie chłodnej wody (na dnie wanny powinna być umieszczona mata antypoślizgowa, a na ścianie uchwyt pomocny w utrzymaniu równowagi)

4. ćwiczenia gimnastyczne

-          zakres ćwiczeń powinien być indywidualnie dostosowany do możliwości i stanu zdrowia. Wskazane jest przynajmniej kilkuminutowe ćwiczenie rano w południe i wieczorem

-          przy dłuższym staniu lub siedzeniu, zaleca się co pewien czas przejście kilkudziesięciu metrów, lub 2-3 pięter albo wykonanie dwa razy na godzinę kilku energicznych ruchów stopami – stawanie na palcach podnosząc wysoko piętę każdej z nóg na zmianę

-          wskazane jest także bieganie, pływanie, energiczny marsz, jazda na rowerze, również taniec

Diagnostyka – polega obecnie na badaniu przepływów żylnych kończyn dolnych – USG doppler. Stwierdza się w nim przyczynę żylaków, co warunkuje sposób leczenia, rodzaj ewentualnej operacji a także ocenia się stan żył głębokich (tylko przy prawidłowym układzie żył głębokich można operować żylaki).

Leczenie

1. leczenie uciskiem

-          uciskanie bandażem elastycznym wspomaga i ułatwia odpływ krwi z nóg, ale tylko wtedy, gdy jest prawidłowo wykonane – ciaśniej w dolnej ich części (zaczynając od stopy), luźniej w górnej

-          opaski i pończochy elastyczne powinny wywierać ucisk, który zaciska światło żylaków i stopniowo zmniejsza się w kierunku dosercowym

2. leki flebotropowe np. Detralex, Venoruton, Endotelon, które zmniejszają zastój żylny i chłonny, normalizują przepuszczalność naczyń włosowatych i wzmagają ich odporność.

3. skleroterapia - wstrzyknięcia leków (np. Aethoxysclerol) powodujących zarastanie, zamykanie pajączków lub drobnych żylaków

4. Żylaki można leczyć operacyjnie. Wybór metody ustalany jest na podstawie badania USG doppler żył kończyn dolnych i zależy także od rozległości żylaków, stanu zdrowia, zawodu i wieku chorego. Klasyczna operacja wykonana najczęściej w szpitalach nosi nazwę metody Babcocka.

-  polega ona na podskórnym wyrwaniu całej żyły odpiszczelowej, wycięciu wszystkich żylakowato zmienionych żył oraz na podwiązaniu i przecięciu niewydolnych żył przeszywających z pojedynczych drobnych cięć

-  operację przeprowadza się w znieczuleniu przewodowym, znieczuleniu miejscowym wspomaganym lekami działającymi ogólnie, lub w znieczuleniu ogólnym

-  po operacji wskazane jest jak najszybsze uruchamianie chorych

-  przez 2-3 tygodnie po operacji należy nosić opaskę elastyczną oraz unikać dłuższego stania i siedzenia

4. EVLT laserowe zamknięcie żyły odpiszczelowej w odcinku udowym.